نقش رسانه‌ها در پوشش بحران‌های انسانی: آینه‌ای از واقعیت یا ابزاری برای تحریف؟
رسانه‌ها به عنوان بازتاب‌دهنده رویدادهای جهان، در پوشش بحران‌های انسانی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. این نقش، از اطلاع‌رسانی اولیه و آگاهی‌بخشی به افکار عمومی تا بسیج کمک‌های بشردوستانه و فشار بر سیاست‌گذاران برای اقدام، گسترده است. اما در عین حال، رسانه‌ها با چالش‌های پیچیده‌ای نیز در این حوزه مواجه هستند که می‌تواند بر نحوه پوشش و در نتیجه، بر درک عمومی از بحران‌ها و واکنش به آن‌ها تأثیرگذار باشد.
نقش‌های مثبت رسانه‌ها در پوشش بحران‌های انسانی
رسانه‌ها با سرعت و گستردگی، اطلاعات مربوط به بحران‌ها را به مخاطبان خود می‌رسانند. این امر باعث افزایش آگاهی عمومی شده و فشار بر دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی برای اقدام سریع‌تر را افزایش می‌دهد.
تصاویر و روایت‌های تکان‌دهنده از بحران‌ها، می‌توانند همدلی و احساس مسئولیت را در مردم برانگیخته و آن‌ها را به کمک‌های بشردوستانه ترغیب کنند.
رسانه‌ها می‌توانند بر عملکرد سازمان‌های امدادرسان و دولت‌ها در زمینه کمک‌رسانی نظارت کنند و از این طریق، شفافیت و پاسخگویی را افزایش دهند.
پوشش رسانه‌ای گسترده از بحران‌ها، می‌تواند فشار زیادی بر سیاست‌گذاران وارد کرده و آن‌ها را به اتخاذ تصمیمات قاطع برای حل بحران‌ها وادار کند.
رسانه‌ها می‌توانند فضا را برای گفتگو و بحث در مورد علل و پیامدهای بحران‌ها فراهم کرده و به شکل‌گیری افکار عمومی کمک کنند.
چالش‌های موجود در پوشش رسانه‌ای بحران‌های انسانی
رسانه‌ها گاهی ابعاد مختلف یک بحران را به صورت ناقص یا اغراق‌آمیز پوشش می‌دهند که می‌تواند منجر به ایجاد تصویری نادرست از واقعیت شود.
گاهی اوقات، رسانه‌ها به جای تمرکز بر ابعاد مختلف یک بحران، بر جنبه‌های هیجانی و احساسی آن تأکید می‌کنند که می‌تواند منجر به ساده‌سازی مسائل و کاهش عمق تحلیل شود.
رسانه‌ها ممکن است به دلایل مختلف، مانند منافع سیاسی یا اقتصادی، به برخی از بحران‌ها بیشتر از سایرین توجه کنند.
ظهور رسانه‌های اجتماعی و فناوری‌های جدید، هم فرصت‌ها و هم چالش‌های جدیدی را برای پوشش بحران‌های انسانی ایجاد کرده است. اخبار جعلی و اطلاعات نادرست به راحتی در این فضا منتشر می‌شوند و می‌توانند بر درک عمومی از بحران‌ها تأثیر بگذارند.
راهکارهایی برای بهبود پوشش رسانه‌ای بحران‌های انسانی
رسانه‌ها باید در پوشش اخبار بحران‌ها، اصول اخلاقی خبرنگاری را رعایت کنند و از انتشار اخبار جعلی، تحریف‌شده یا گمراه‌کننده خودداری کنند.
رسانه‌ها باید تلاش کنند تا همه ابعاد یک بحران را به صورت عادلانه و بی‌طرفانه پوشش دهند و از ارائه دیدگاه‌های یک‌جانبه خودداری کنند.
رسانه‌ها می‌توانند با همکاری سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد، اطلاعات دقیق و موثقی را در مورد بحران‌ها به مخاطبان خود ارائه دهند.
ارتقای سطح سواد رسانه‌ای در میان مردم می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا اخبار را به صورت انتقادی ارزیابی کرده و از اطلاعات نادرست و گمراه کننده اجتناب کنند.
تدوین استانداردهای بین‌المللی برای پوشش اخبار بحران‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت گزارش‌گری و افزایش شفافیت کمک کند.
رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در اطلاع‌رسانی در مورد بحران‌های انسانی و بسیج کمک‌های بشردوستانه دارند. با این حال، برای ایفای نقش مؤثرتر، رسانه‌ها باید به اصول اخلاقی پایبند باشند، به همه ابعاد بحران‌ها توجه کنند و از ایجاد هیجان و بزرگ‌نمایی خودداری کنند. همچنین، جامعه نیز باید با ارتقای سطح سواد رسانه‌ای خود، به نقد و ارزیابی اخبار بپردازد و از اطلاعات نادرست اجتناب کند.
ابوذر صارم سرپلی
